Ik las het boek ‘Don’t mention the VAR’ van Rens van der Vorst in één ruk uit. Dat is best bijzonder, want ik lees niet zoveel boeken. Maar dit boek gaat over de twee belangrijkste bijzaken in het leven: voetbal en technologie. En Rens van der Vorst is hoofdspreker op het AI in de Stad Congres op 18 september in Breda, dat was ook een reden.
Dat Rens een NAC-supporter is (geen fan, dat is een groot verschil maakt hij duidelijk in het boek), zij hem vergeven, van de impact op technologie heeft hij als technofilosoof veel verstand. Van voetbal trouwens ook, want de VAR (de videoscheidsrechter) illustreert perfect hoe je nieuwe technologie wel en niet moet inzetten. En dat laat Van der Vorst zien door mooie voetbalvoorbeelden uit het recente en wat verdere verleden. Het boek gaat over Maradonna’s hand van God tijdens de kwartfinale van het WK 1986 en over de overtreding van NAC-speler Dominik Janošek op Mike te Wierik op 25 mei 2024. Beide overtredingen werden niet gezien door scheidsrechter of door de VAR. In beide gevallen was het onrechtvaardig. Met het verschil dat er in 1986 nog geen VAR was en dat die in 2024 niet perfect was.
Van der Vorst pleit in zijn boek (spoileralert) niet voor het afschaffen van de VAR, maar wel voor een rechtvaardige VAR. Dat is een VAR die het spel niet stil legt om te kijken of iemand een centimeter buitenspel staat, maar die wel ingrijpt als de scheids- of grensrechter een duidelijke misser maakt. Maar hij is allereerst voor het helemaal heroverwegen van de VAR. Waarom geen twee scheidsrechters op het veld? Waarom direct een technologische oplossing?
Wat heeft dat met AI in de Stad te maken? Alles. Want het gaat over het kritiekloos omarmen van technologische innovaties alleen maar omdat ze bestaan. Het boek laat zien hoeveel waarde aan het oordeel van de VAR wordt gehecht, terwijl die technologie niet echt onfeilbaar is.
Technologie maakt ons tot mensen zegt professor Peter Paul Verbeek altijd. Van der Vorst nuanceert dat beeld. Ja, we kunnen technologie inzetten, maar wel als hulpmiddel. Niet als leidend principe. In het boek ‘Don’t mention the VAR’ wordt een beroep gedaan op ons gezond verstand en relativeringsvermogen rondom technologie. In de stad zie je tal van voorbeelden waar dat mis is gegaan. Bij moderne technologie als digital twins, slimme deurbellen en het voorspellen van gedrag van mensen, maar ook in het verleden. Als we de opkomst van de auto een beetje hadden weten te relativeren, hadden we nu fijnere wijken. Laten we die fout niet opnieuw maken bij moderne technologie en zeker bij AI.
Fijn boek. Ook voor wie niet van voetbal houdt (en joh, stel je gewoon open, dan ga je het vanzelf leuk vinden). En het is een fijne kennismaking met onze hoofdspreker op AI in de Stad. Na het lezen van ‘Don’t mention the VAR’, heb ik nog meer zin in 18 september.
Jan-Willem Wesselink